Al bijna 90 jaar beschermt de Afsluitdijk Nederland tegen overstromingen. Het is een van de belangrijkste waterwerken in ons land, ontworpen door de legendarische Cornelis Lely. Om te zorgen dat deze indrukwekkende waterkering zijn functie goed kan blijven uitvoeren, moet Rijkswaterstaat de dijk op 3 punten aanpakken.

Contractmanager Hans de Kievit licht toe: ‘'Volgens de Waterwet moet de Afsluitdijk een storm kunnen doorstaan die eens in de 10.000 jaar voorkomt. Op basis van klimaatscenario’s zijn hier randvoorwaarden voor opgesteld. Op dit moment voldoet de dijk daar echter niet aan. Daarnaast moet de Afsluitdijk meer water vanuit het IJsselmeer kunnen afvoeren naar de Waddenzee.

Dat water komt bijvoorbeeld als neerslag vanuit de Alpen via de rivieren het IJsselmeer binnen. Nu wordt dit afgevoerd door vrij verval via spuisluizen, maar de capaciteit daarvan is onvoldoende om het peil in het IJsselmeer in de winter te kunnen handhaven. Tot slot moet ook de weg over de dijk beter en veiliger worden.’'

Versterking

Vanaf de kant van de Waddenzee wordt de Afsluitdijk versterkt en verhoogd. Het nieuwe ondertalud zal bestaan uit speciaal voor dit project ontwikkelde betonelementen, de zogenaamde Levvel-blocs. Deze zijn doorontwikkeld vanuit de bestaande X-blocs die veel gebruikt worden voor versterkingen van dijken en andersoortige waterkeringen. De 75.000 Levvel-blocs (golfbrekers) wegen maar liefst 6.500 kilo per stuk. Ze worden gemaakt in een speciaal daarvoor gebouwde fabriek in Harlingen.

Dankzij hun vorm is er minder beton nodig voor de nieuwe blokken en wordt 56 procent minder CO2 uitgestoten, aldus Levvel. Het Levvel-bloc is tevens makkelijker te plaatsen, melden West 8 en Benthem Crouwel. Door zijn symmetrie en regelmatige plaatsing geeft het blok een rustig beeld dat past bij het strakke, autonome karakter van de dijk. In de openingen van de blokken wordt grit geplaatst om de groei van zoutminnende planten te bevorderen.

Na de afronding van de werkzaamheden is Levvel nog 25 jaar verantwoordelijk voor het onderhoud van de Afsluitdijk.

 Bronnen: architectenweb, cobouw, rijkswaterstaat, deafsluitdijk.nl, magazinesrijkswaterstaat 

Ontwerp en betrokken partijen

West 8 en Benthem Crouwel Architects hebben in mei 2018 het ontwerp voor de versterking en vernieuwing van de Afsluitdijk gepresenteerd. De twee genoemde partijen maken deel uit van het consortium Levvel (een gespiegelde en zo tot palindroom gemaakte afkorting van ‘Lely’s Erfgoed Veiliggesteld’), dat eerder dat jaar de opdracht voor het opknappen van de Afsluitdijk gegund kreeg.

West 8 waakt over de landschappelijke kwaliteit en inpassing van het ontwerp, Benthem Crouwel is verantwoordelijk voor de architectonische kwaliteit van de werkzaamheden. Het consortium wordt geleid door de combinatie BAM, Van Oord en Rebel.

Progressie

In een kamerbrief meldde Van Nieuwenhuizen begin november 2020 dat de renovatie zeker drie jaar langer in beslag gaat nemen. De oorzaak van de vertraging is een ontwerpfout bij de nieuw te bouwen en te renoveren spuisluizen, die nodig zijn voor de waterafvoer. Essentiële gegevens over golfhoogtes en waterstanden rond de dijk ontbraken. Het probleem kwam in de zomer van 2020 aan het licht.

Gelukkig is de fout relatief snel (binnen enkele maanden) hersteld. Aanvankelijk zou het project rond de 550 miljoen gaan kosten. Diverse bronnen meldden dat daar door de fout zo'n 200 miljoen euro bovenop komt.

In de brief wordt uitvoerig ingegaan op de fasering die het gevolg is van de aanpassing van het ontwerp van niet alleen de nieuwe maar ook de oude spuisluizen. Omdat de extra spuicapaciteit later beschikbaar komt en veel dingen in het complexe project met elkaar samenhangen, verschuift de opleverdatum drie jaar naar achteren. De dijk wordt niet in 2022 maar in 2025 opgeleverd.

Werken op een project als deze? Bekijk onze vacatures, stuur een open inschrijving in, of neem contact op. Meer projectartikelen lezen? Bekijk ze hier.