In de eerste week van juni 2020 werd het startsein gegeven voor de bouw, restauratie, en functiewijziging van het iconische gebouw de Koepel in Haarlem. Het doel: de monumentale koepelgevangenis en het omliggende terrein aan de Harmenjansweg in Haarlem een publiek/maatschappelijke bestemming geven, met academisch onderwijs als hart. Op het koepelterrein worden ook nieuwe woningen gebouwd. Woningcorporatie Elan Wonen en studentenhuisvester DUWO hebben een deel van de grond van het Koepelcomplex gekocht om 250 studentenwoningen en 100 kleine sociale huurwoningen te bouwen.
Zoals gepland startte het project in juni 2020. Naar verwachting wordt het in februari 2022 opgeleverd. Het wordt een multifunctioneel gebied, met sociale huur- en studentenwoningen, educatie, horeca en een bioscoop. De gebouwen krijgen duurzame eigenschappen mee, zoals groene daken, zonnepanelen en een warmtepomp.
De Koepel
Het complex is ontworpen als een strafgevangenis volgens het panopticon-principe: vanuit het midden van de koepel had het gevangenispersoneel goed zicht op alle cellen. Heel praktisch in een tijd dat cameratoezicht nog niet bestond. Eind 2015 is de gevangenis gesloten, daarna is deze nog een jaar gebruikt voor de opvang van vluchtelingen.
Haarlem heeft veel te bieden, maar er is geen academisch onderwijs”, zegt Jacqueline van de Sande, voorzitter van stichting Panopticon. In opdracht van die stichting is het architect André van Stigt gelukt om de gesloten koepel te transformeren tot een uitnodigend en bruikbaar gebouw. De voormalige cellen worden gebruikt als werk- of studeerplek, maar zijn te klein voor het geven van bijvoorbeeld colleges. Er komen dus ook nieuwe functionele ruimten. Daarom komt er een extra ring binnen de bestaande ringmuur.
Wat verandert er?
Van beneden naar boven worden de vloeren ondieper, om het zicht op het enorme koepeldak goed te bewaren. Tussen de bestaande galerijen en de nieuwbouw zit een afstand van circa drie meter, waarmee het zicht op de galerijen mogelijk blijft. De ringen zijn niet gesloten, zo blijft de bestaande structuur goed zichtbaar. Een centrale vide brengt daglicht tot in de kelder. Centraal in de koepel ontstaat straks een publiek en intiem plein. De nieuwe vloeren verkleinen de enorme ruimte tot een atrium.
Omdat de koepel slechts een enkele rij daklichten heeft, worden onder de bestaande daklichten een nieuwe rij daklichten nagebootst. Dat gebeurt met LED-panelen. Parkeren kan straks in een ondergrondse parkeergarage op het koepelterrein.